Hayat Sigortası Priminin Gelir Vergisinden İndirimi
01 Mart itibariyle Gelir Vergisi Beyannamelerinin beyan süreçleri başladı. 01.01.2024 ile 31.12.2024 tarih aralığında elde edilen gelirler için izleyen yılın Mart ayının son gününe kadar Yıllık Gelir Vergisi beyannamesinin verilmesi gerekmektedir.
Hayat Sigortası ve diğer Şahıs Sigortası primlerinizi Gelir Vergisi Beyannamenizde beyan ederek vergi avantajı elde edebileceğinizi biliyor muydunuz? Birçok kişi, sigorta primlerinin vergi matrahından düşülebileceğini göz ardı ediyor ve bu avantajdan yararlanamıyor. Oysa ki, belirli şartlar dahilinde Hayat Sigortası, Şahıs Sigortası primlerinizi gelir vergisi beyannamenizde göstererek vergi yükünüzü azaltabilirsiniz. İşte bu avantajdan nasıl faydalanabileceğinize dair bilmeniz gerekenler!
Bu yazıda Gelir Vergisi Beyannamesinde Gelir Vergisi Matrahından indirilmesi mümkün olan Hayat ve Şahıs Sigortası Primlerini inceleyeceğiz.
Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendine göre hayat sigortası / şahıs sigortası prim ödemelerinin yıllık gelir vergisi matrahının tespitinde beyan edilen gelirlerden indirilebilmesi mümkündür.
İndirimlerden, ticari, zirai ve serbest meslek kazancı, ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratları dolayısıyla yıllık gelir vergisi beyannamesi veren mükellefler yararlanabilmektedir.
İndirimlerin yapılabilmesi için gelir vergisi beyannamesinde beyan edilen bir gelirin bulunması ve gerekli şartların yerine getirilmesi gerekir.
Gelir Vergisi Kanununun 63 üncü maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendine göre ise vergiye tabi ücret matrahının tespitinde, hayat Sigortası / şahıs sigortası için ödenen primler, belirli şartlar dahilinde ücret matrahından indirilebilmektedir.
1- Gelir Vergisi matrahından İndirim konusu yapılabilecek Sigorta Primleri ve
indirim oranları nelerdir?
✅ Mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait birikim priminin alındığı hayat sigortasına ödenen primlerin %50’si,
✅ Ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigortası primlerinin %100’ü,
gelir vergisi matrahından indirim konusu yapılabilir.
2- Hayat Sigortası / Şahıs Sigortası Primlerinin Gelir Vergisi matrahından indirilebilmesinin şartları nelerdir?
Sigorta primlerinin indirilebilmesi için;
✅ Beyan edilen gelirin %15’ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmaması,
✅ Sigortanın Türkiye’de yerleşik ve merkezinin Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması,
✅ Prim tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması,
✅ Mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocukları için yapılması,
gerekmektedir.
Çocuk veya Eş tabiri ?
“Çocuk” veya “küçük çocuk” tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef
tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını
kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya
tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları,
“Eş” tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder.
3- Sigorta Primleri Gelir Vergisi matrahının tespitinde nasıl indirime konu edilebilir?
Sigorta primlerinin; mükellefin kendisine, eşine ve küçük çocuklarına ait olması gerekmektedir. Eşlerin ve çocukların da ayrı gelir vergisi beyannamesi vermesi durumunda, eşlerin ve çocukların her biri beyan ettikleri gelirin %15’i ve asgari ücretin yıllık tutarı ile sınırlı olarak sigorta primlerini kendi verecekleri beyannameleri
üzerinden indirime konu edebileceklerdir.
İndirime konu birden fazla hayat sigortası / şahıs sigortası prim ödemesinin aynı takvim yılı içerisinde birlikte yapılması durumunda, prim ödemelerinin toplam tutarının beyan edilen gelirin %15’i ve asgari ücretin yıllık tutarı ile sınırlı olan kısmı, diğer şartların da sağlanması koşuluyla gelir vergisi beyannamesi üzerinden indirime konu edilebilecektir.
Sigorta prim ödemeleri, beyan edilen gelirin %15’i ve asgari ücretin yıllık tutarı ile sınırlı olarak beyanname üzerinden indirilmekte olup indirilemeyen kısım gelecek yıla devredilemez. İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplanmasında beyan edilen gelir, yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiş yıl zararları düşülmeden önceki tutardır.
Kredi Kullanımı sırasında ödenen poliçeler
Konut, taşıt ve tüketici gibi kredilerin kullanımı sırasında bu kredilere
bağlı olarak ilgili bankalarca yapılan hayat sigortası poliçelerine
ilişkin ödenen primler, indirim olarak dikkate alınabilecektir.
Örnek 1- Mükellef (A), sahibi olduğu daireyi konut olarak kiraya vermesi sonucunda 2024 yılında toplam 360.000 TL kira geliri elde etmiştir. Mükellef, Türkiye’de yerleşik ve merkezi Türkiye’de bulunan sigorta şirketi nezdinde, kendisine ait hayat sigortası için 40.000 TL ve eşine ait doğum sigortası için 60.000 TL ödeme yapmıştır. Beyana tabi başka geliri bulunmayan mükellef, götürü gider yöntemini seçmiştir.
Binaların konut olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hasılatın 2024 yılı için 33.000 TL’si gelir vergisinden istisna edilmiştir. 33.000 TL’nin üzerinde konut kira geliri elde edenlerden, beyanı gerekip
gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan üçüncü gelir diliminin ücretler için geçerli olan (2024 yılı için 870.000 TL) tutarı aşanlar,
33.000 TL’lik istisnadan yararlanamazlar.
Mükellefin elde ettiği gelir toplamı (beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı) 2024 yılı için belirlenen 870.000 TL’lik istisna haddi tutarını aşmadığından mükellef 33.000 TL’lik istisnadan yararlanabilecek olup 2024 yılı istisna sınırını aşan konut kira gelirinin beyan edilmesi
gerekmektedir.
Mükellef (A)’nın yapmış olduğu sigorta harcamalarından hayat sigortasının %50’si ile doğum sigortasının %100’ünün toplamı [(40.000 X 0,50) 20.000 + 60.000)] 80.000 TL’dir. Ödenen sigorta primi ile ilgili olarak indirim konusu yapılabilecek tutar, 2024 yılı asgari ücretin yıllık brüt tutarı (240.030 TL) ve beyan edilen gelirin %15’ini aşmamalıdır.
Toplam harcamanın (80.000 TL) beyan edilen gelirin %15’inden (277.950 X %15 = 41.692,50 TL) fazla olması nedeniyle mükellef (A), yapılan sigorta harcamasının tamamını değil, beyan edilen gelirin %15’i olan 41.692,50 TL’yi indirim konusu yapabilecektir. Mükellefin, yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden indirebilecek sigorta harcaması aşağıdaki gibi hesaplanacaktır:
| Gayrimenkul Sermaye iradı (Konut) | 360.000 TL |
| Vergiden istisna Edilen Tutar | 33.000 TL |
| Kalan (360.000 – 33.000) | 327.000 TL |
| Giderler (Götürü) (327.000 X %15) | 49.050 TL |
| Safi İrat (327.000 – 49.050) | 277.950 TL |
| İndirimler (Sigorta Ödemesi) (277.950 X %15) | 41.692,50 TL |
| Vergiye Tabi Gelir (277.950 – 41.692,50) | 236.257,50 TL |
| Hesaplanan Gelir Vergisi | 42.189,53 TL |
| Ödenecek Gelir Vergisi | 42.189,53 TL |
| Damga Vergisi | 672,40 TL |
4- Ücret geliri elde edenlerde Hayat Sigortası /Şahıs Sigortası Prim ödemelerinin Gelir Vergisi matrahından İndirilmesinin kapsamı nedir?
Gelir Vergisi Kanununa göre vergiye tabi ücret matrahının tespitinde, şahıs sigortaları için ödenen primlerin elde edilen ücretin %15’ine kadar olan kısmı ücret matrahının tespitinde indirilebilecektir.
İndirim konusu yapılacak primlerin toplamı, ödendiği ayda elde edilen ücretin %15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını (2024 takvim yılı asgari ücretin yıllık brüt tutarı olan 240.030 TL’yi) aşamaz. Yıl içinde asgari ücret tutarında meydana gelebilecek değişiklikler, indirim yapılacak tutarların hesabında dikkate alınır.
İndirim konusu yapılacak prim tutarının tespitinde esas alınacak ücret, işveren tarafından çalışana hizmeti karşılığında ödenen aylık (maaş), prim, ikramiye, sosyal yardımlar ve zamlar gibi vergiye tabi sürekli nitelikteki ödemelerin brüt tutarlarının toplamı olacaktır.
Vergiye tabi ücret matrahının tespitinde dikkate alınacak sigorta primleri, sigortanın Türkiye’de yerleşik ve merkezi Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla;
✅ Ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait birikim priminin alındığı hayat sigortası poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin %50’si,
✅ Ölüm, kaza, sağlık, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigortası poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin %100’ü,
indirilebilir.
Yıl içinde indirim konusu yapılan sigorta pirim ödemeleri
Yıl içerisinde ücretin safi tutarının hesaplanması sırasında indirim
konusu yapılan sigorta prim ödemelerinin, mükellefin yıllık gelir vergisi
beyannamesi vermesi durumunda beyanname üzerinden ayrıca indirim
konusu yapılması mümkün değildir.
5- İşverenler tarafından çalışanları için yapılan Şahıs Sigortası Primleri, çalışanın Gelir Vergisi matrahından indirim konusu yapılabilir mi?
Gelir Vergisi Kanununa göre, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler ücret sayılmaktadır.
İşveren tarafından ödenen şahıs sigortası primleri ücretliye sağlanan bir menfaat olarak nitelendirilmekte olup çalışanlar adına ödenen şahıs sigortası primlerinin, çalışanlara sağlanan net menfaat (ücret) olarak değerlendirilmesi ve brütleştirilerek aylık ücret bordrolarına dahil edilmesi gerekmektedir.
Sigortanın Türkiye’de yerleşik ve merkezi Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla, söz konusu primler ücretin safi tutarının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir. Ancak, indirim konusu yapılacak primlerin toplamının, ödendiği ayda elde edilen ücretin %15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını (2024 takvim yılı asgari ücretin yıllık brüt tutarı olan 240.030 TL’yi) aşmaması gerekmektedir.
6- Bireysel Emeklilik sistemine ödenen katkı payları indirim konusu yapılabilir mi?
İşveren ya da ücretli tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları, vergiye tabi ücret matrahının tespitinde hiçbir surette indirim konusu yapılamaz.
Yıllık beyanname veren mükellefler tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları da yıllık beyannamede, gelir vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılamaz.
7- İşverenler tarafından ücretliler adına Bireysel Emeklilik sistemine ödenen
katkı payları Ticari Kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilir mi?
Gelir Vergisi Kanununun 40. maddesinin birinci fıkrasının (9) numaralı bendine göre, işverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları, ücretle ilişkilendirilmeksizin ticari kazancın tespitinde gider olarak indirilebilmektedir.
Bu kapsamda indirim konusu yapılabilecek tutarın toplamı, ödemenin yapıldığı ayda elde edilen ücretin %15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır. Gerek işverenler tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları, gerekse Gelir Vergisi Kanununun 63 üncü maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi kapsamında indirim konusu yapılacak şahıs sigortaları prim ödemelerinin toplam
tutarı, ödemenin yapıldığı ayda elde edilen ücretin %15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını (2024 takvim yılı asgari ücretin yıllık brüt tutarı olan 240.030 TL’yi) aşamayacaktır.
8- İşverenler tarafından çalışanları için yapılan Şahıs Sigortası primleri Ticari ve Mesleki kazançtan indirim konusu yapılabilir mi?
İşverenler tarafından çalışanları adına ödenen hayat sigortası / şahıs sigortası primleri, işle ilgili olarak ticari ve mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen ücret kapsamında olduğundan, Gelir Vergisi Kanununun 40 ve 68 inci maddeleri çerçevesinde ticari ve mesleki kazanç kapsamında indirim konusu yapılabilir.
9- İşveren tarafından çalışan için Bireysel Emeklilik sistemi ödemesi ile ücretli tarafından Şahıs Sigortası primi ödemesinin aynı zamanda olması halinde indirim nasıl uygulanır?
İşverenler tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları ile çalışan tarafından yapılan prim ödemelerinin toplam tutarı, ödemenin yapıldığı ayda elde edilen ücretin %15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını (2024 takvim yılı asgari ücretin yıllık brüt tutarı olan 240.030 TL’yi) aşamaz.
Hem işveren tarafından bireysel emeklilik sistemine katkı payı ödemesi hem de ücretli tarafından şahıs sigortalarına prim ödemesinin bulunması ve bunların toplam tutarının yukarıda belirtilen sınırı aşması halinde, indirimin öncelikli olarak ücret matrahının tespitinde mi yoksa ticari kazancın tespitinde mi yapılacağı konusu
taraflarca mükerrer indirime izin verilmeksizin serbestçe belirlenebilecektir.
10- Sigorta Primleri hangi dönemde indirim konusu yapılır?
Sigorta primlerinin vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilmesi için, gelirin elde edildiği dönem ile ilişkili olması ve bu dönem sonuna kadar ödenmiş olması gerekmektedir.
Gelir vergisi uygulamasında vergilendirme dönemi takvim yılıdır. Bununla birlikte tevkif yoluyla ödenen vergilerde, istihkak sahipleri ayrıca yıllık beyanname vermeye mecbur değillerse tevkifatın ilgili bulunduğu dönemler vergilendirme dönemi sayılmakta ve kesilen vergiler gelir vergisinin yerine geçmektedir. Buna göre, yıllık beyannamede indirim konusu yapılacak sigorta priminin beyannamenin ilgili olduğu yıl ile ilişkili olması
ve bu yılın sonuna kadar ödenmesi, ücretlere ilişkin indirimde ise ücretin ilgili olduğu ay ile ilişkili olması ve bu aylık dönemin sonuna kadar ödenmiş olması gerekmektedir.
Sigorta primleri, aylık, üç aylık, altı aylık ve yıllık dönemler itibarıyla belirlenebilmekte ve ödenmektedir.
Aylık bazda yapılacak indirimde, primin peşin ödenmesi veya taksit dönemlerinin bir aydan daha uzun belirlenmesi halinde, prim tutarı ilgili olduğu aylar dikkate alınarak ödenmiş olması şartıyla indirim konusu yapılacaktır. Oransal sınırlar (ücretin %15’i gibi) çerçevesinde kalsa dahi daha sonraki aylara ilişkin peşin olarak ödenen tutarların ödendiği ayda indirim konusu yapılması mümkün değildir.
Yıllık bazda yapılacak indirimde de sadece gelirin ilgili olduğu yıla ilişkin prim tutarı indirim konusu yapılacaktır. Örneğin, 1 Temmuz 2024 tarihinden başlamak üzere bir yıllık yapılan ve bedeli peşin
olarak ödenen sağlık sigortası priminin altı aylık kısmının 2024 yılına, diğer altı aylık kısmının da 2025 yılına ilişkin beyannamede indirim konusu yapılması gerekir.
11- Sigorta Primlerinin toplu (defaten) ödenmesi durumunda indirim nasıl
uygulanır?
Sigorta priminin toplu olarak ödenmesi halinde söz konusu primlere ait ödeme belgesinin işverene ibraz edilmesi şartıyla, ibraz edilen ay da dâhil olmak üzere kalan ay sayısı toplamına bölünerek hesaplanan aylık prim tutarının, her aya ilişkin indirilebilecek azami tutarı ve yıllık asgari ücret tutarını geçmemek kaydıyla ücret matrahından indirim konusu yapılması mümkündür.
Örnek 2: 90.000 TL aylık gelir elde eden bir ücretli, 1/1/2025 tarihi itibarıyla kendisine ait hayat sigortası sözleşmesi yapmış olup ilgili sigorta şirketine Ocak-Haziran 2025 aylarına ait (6 aylık) toplam 35.000 TL sigorta primini 12/2/2025 tarihinde defaten ödemiştir. Ücretli sigorta primine ait makbuzu da 13/2/2025 tarihinde işverenine ibraz etmiştir.
Altı aylık toplu ödenen prim tutarı makbuzun ibraz edildiği ay dahil olmak üzere, primin ait olduğu kalan ay sayısına bölünerek kalan her bir aya isabet eden aylık tutar (35.000/5 = 7.000 TL) tespit edilecektir. Bu tutar şubat, mart, nisan, mayıs ve haziran aylarının vergi matrahının tayininde indirim olarak dikkate alınacak ve prim ödeme belgesinin işverene ibraz edildiği aydan önceki ay olan Ocak 2025 ayı için ise herhangi
bir işlem yapılmayacaktır.
12- Sigorta Prim ödemelerine ilişkin tevsik edici belgeler nelerdir?
Sigorta prim ödemelerinin gelir vergisi matrahından indirilmesinin doğru bir şekilde uygulanabilmesi için ödeme tutarı ile tarihinin belgelendirilmesi gerekmektedir.
Prim ödemeleri makbuz karşılığı doğrudan sigorta şirketine yapılabildiği gibi, banka şubeleri, bankaların otomatik para çekme makineleri (ATM), internet veya telefon bankacılığı, kredi kartları veya posta çeki aracılığıyla da yapılabilmektedir.
Ödeme tutarı ve tarihinin; sigorta şirketlerince düzenlenen makbuzlarla ya da ödeyenin adı ve soyadı, ödemenin ait olduğu dönem, ödenen prim tutarı, ödeme yapılan sigorta şirketinin ünvanı ve ödemenin türüne (hayat/şahıs) ilişkin bilgilerin yer alması koşuluyla banka dekontları, otomatik para çekme makinesi makbuzları, kredi kartı ekstreleri ve posta çekleri ile tevsik edilebilmesi mümkündür.
Saygılarımızla
Salih ATEŞ
Kdvdenetim.com | Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilgilendirme
* Bu Makalede yer alan bilgiler yazım tarihi itibariyle yürürlükte olan mevzuat ışığında hazırlanmış olup resmi bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Yayım tarihi sonrasında Vergi Kanunlarında Yeni düzenlemeler yapılabilir, yapılmış olabilir.
** Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.
